Kürtçenin Lehçeleri ve İsimleri

Kürtçe,tıpkı Türkçe dilinde olduğu gibi lehçelerden oluşan bir dildir.Ortadoğu coğrafyasında yaşayan Kürtler birçok farklı lehçe kullanmaktadırlar.

Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dilleri arasında bulunan Kürtçe’nin lehçeleri konusunda bazı tartışmalar varsa da tam anlamıyla Kürtçe’nin 5 lehçesi olduğunu söyleyebiliriz.

Bunlar,

⇒Kurmançca(Kurmanci)
⇒Lurca(Luri)
⇒Soranice(Sorani)
⇒Zazaca(Zazaki)
⇒Goranice(Gorani)

En çok konuşulan lehçe Kurmanci lehçesidir.

Şimdi lehçeleri yakından tanıyalım.

1.)Kurmanci Lehçesi

Kurmançca veya Kurmanci lehçesi Türkiye başta olmak üzere,Suriye ve Irak’ın bazı bölgelerinde konuşulmaktadır.

Geniş bir coğrafyada etkin olan Kurmanci lehçesini konuşan Kürtlerin sayısı 20 milyondan fazladır.

Kurmanci lehçesinin konuşanlara Kurmanc denilmektedir.Diğer Kürtlerle olan tek farkı lehçe farkıdır.Bu bağlamda Kurmanclar yani Kurmanci lehçesini konuşanlar Kürt’tür.

Aslında bu açıklama belki yersiz gelmiştir size ama maalesef sosyal medyayla beraber inanılmaz bir bilgi kirliliği dolaşmaktadır.
“Kurmançlar Kürt değil” gibi akıl tutulması iddialara bulunanların sayısı az değildir.Kürt düşmanlığı o kadar ayyuka çıkmış ki tek bir Kürtçe kelime bilmeyenler bir anda bu konuda uzman olabiliyorlar.Zamanında dillendirdikleri Kürtçe diye bir dil yoktur! tezleri gibi.

Kurmanci’nin Konuşulduğu Yerler

Türkiye’nin Doğu ve Güneydoğu bölgeleri ile Orta Anadolu’daki Kürtler,Irak’ta Süleymaniye, Erbil, Dohuk, Şengal, Kerkük şehirlerinde,

İran’ın Horasan bölgesi ile batıda yer alan Urmiye, Hoy, Miyanduab, Bukan, Mahabad, Salmas, Maku, Nakade, Piranşehr, Serdeşt, Şahindej, Takab, gibi yerleşim yerlerinde,

Suriye’nin Rojava Kürt bölgesi ile Kamışlı, Kobani, Afrin, Halep gibi şehirlerinde Kürtçe’nin Kurmanci lehçesi konuşulmaktadır.

Avrupa ve diğer ülkelere göç eden Kürtlerin çoğunluğu da Kurmanci lehçesini konuşmaktadırlar.

Kurmanci,1900’lü yıllardan sonra Latin alfabesiyle yazılmaya başlanmıştır.

2.)Lurca-Luri Lehçesi

İran’ın Luristan bölgesinde yaşayan Kürtlerin konuştuğu bir lehçedir Lurca(Luri)

Lurca(Luri) Kurmanci’den sonra en çok konuşulan 2. lehçedir.

Lurca konuşan Kürtlerin sayısı 8-10 milyon civarındadır.

Lurca’nın Konuşulduğu Şehirler

İran’ın batı, kuzeybatı, ve güney batısında bulunan Luristan, Huzistan, Hamedan, Çaharmahal ve Bahtiyari, İsfahan ve İlam eyaletlerinde Lurca konuşulmaktadır.

Lurca lehçesini konuşan Kürtlerin çoğunluğu Şii mezhebine mensupturlar.

Lurca güzel bir şarkı

 

3.)Soranice-Sorani

Bu lehçe Irak’ta genel olarak konuşulmaktadır.

Soranice, Kürdistan Bölgesel Yönetimi‘nin resmi dilidir.

Arap alfabesiyle yazılmaktadır.

Soranice konuşan Kürtlerin sayısı 8 milyon civarındadır.

Soranice’nin Konuşulduğu Yerleşim Yerleri

Soranice,resmi dil olduğu Irak’ta daha geniş alanda konuşulmaktadır.Kürdistan Bölgesi’nde daha çok başkent Hewler(Ebil),Süleymaniye kentleri ile,İran’ın ise Batı Azerbaycan, Kirmanşah ve Kürdistan vilayetinde konuşulmaktadır.

4.)Zazaki-Zazaca

Türkiye’de Kürtler arasında Kurmanci’den sonra en çok konuşulan ikinci bir lehçe olan Zazaca(Zazaki) lehçesini konuşan Kürtlerin nüfusu 2-3 milyon civarındadır.

 

Zazaca(Zazaki) konuşanlar daha çok Tunceli,Erzincan,Sivas,Bingöl,Diyarbakır,Siverek,Sason,Kozluk,Elazığ şehirlerinde yoğun olarak yaşamaktadırlar.

Zazalar ve Zazaca konusu Türkiye’de en çok istismar edilen konular arasındadır.Zira kafatasçı zihniyetler Zazalar hakkında farklı iddialarda bulunmuşlardır.

“Zazalar,Kürt değildir,Zazalar öz ve öz Türk’tür” gibi saftsatalarla bilgi kirliliğine sebep olmaktadırlar.

Bu ilginç iddiaların aksine “Zazalar,Kurmançlar gibi Kürt’tür.Sadece lehçe farkı vardır.

Konuyla ilgili geniş araştırmamız olan Zazalar Kimdir? yazımıza göz atabilirsiniz.

5.)Gorani-Goranice

Kürtçe’nin lehçelerinden en az konuşulanı olan Goranice(Gorani) Irak İran sınırında,Bağdat ve Kirmanşah arasındaki bölge ile,Musul doğu ve kuzeyi,Paweh bölgelerinde konuşulmaktadır.

Goranice konuşan Kürtlerin sayısı 600 bin civarındadır.

Kürtçe ve Lehçelerle İlgili Bilgi Kirliliği Niye?

Tabii amaç Kürtlerin birliğini bozmak ve parçalamaksa, asıl olan ideolojik ve siyasal emeller için her türlü yol ve yöntemin kullanılması da mubah olabiliyor!…

Bugün dünya üzerinde pek çok dil ve bunlara bağlı lehçeler bulunmaktadır.

Devlet olabilme şansı yakalayan diller lehçeler arasından birini tercih ederek dilde standartlaşmayı sağlamış ve yoluna devam etmiştir. Ancak boyunduruk altında tutulan diller gelişme olanaklarından yoksun bırakıldığı için yok olma tehdidiyle karşı karşıya kalmışlardır.

Demek ki, bir dilin yaşayabilmesi için öncelikle standartlaşıp okuma yazma dili haline gelmesi gerekiyor, aksi takdirde egemen dilin etkisiyle yozlaşıp zaman içinde yok olabilir.

Bu bağlamda Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin önemi büyüktür.Zira Kürdistan Bölgesi’nin resmi dili,eğitim dili Kürtçe(Soranice) ‘dir.

Kürtlerle ilgili temelsiz iddialar karşısında doğru bilgileri yayınlamaya devam edeceğiz.Sizlerinde bu çabamıza destek olmanızı isteriz.